Naissance de la littérature haïtienne

Kolej Imakile Konsepsyon

Siyati :                                                                 NON:

PROPHETE                                                          Ritschll-Isaac

ADOLPHE                                                            Adley

JOACHIM                                                             Clauberson

MONTHELUS                                                      Versenley

Klas : Sec 1C                                          Matiè: Creole

Pwof: JACKSON Piteau                     Dat : 4 Octobre 2017

Devwa sou sitiyasyon lang kreyol la nan sosyete ayisyen an

Nan sosyete ayisen an lang kreyol la nan yon sitiyasyon kritik paske preske tout moun ki nan ayit pa konsidere kreyol kom lang nasyonal yo jous yo rive pou yo di nou pa gen  nou pa genyen literati. Moun ki nan biwo yo tankou gwo biwo leta yo, pa pale kreyol, se fransè yo pale. Yo bay tout moun kap plede di kreyol pa egziste yo valè, yo pito refize lang matènèl yo pou yo adopte lang yon lot peyi. Moun ki ap travay pou lang kreyol la nan akademi pa vreman ka reponn a tout sa lang lan bezwen, paske moun yo, menm si yo pale lang lan se fransè yap pale.yo gèlè pa wè lè Prezidan yo ap pale ak pèp la, lèyo ap fè kanpay si se pa an kreyol yo fèl, lè moun lot kote tankou etazini vini ayiti se kreyol yo vle aprann. Sosyete ayisyen pa konsidere tèt li kom ayisyen li repouse menm sa ki pou li. Se sa ki lakoz lang lan nan yon move sitiyasyon konsa, lè yon bagay pou ou, ou pa voye’l jete konsa, ou pa ta dwe renye’l. Lang lan nan yon sitiyasyon kote se moun deyo ki okipel de li. Gen yon pwovèb ayisyen ki di ‘‘’’. Se sa ki fe ke mwen pa ka rive konprann nou nou fè sou konnen nou se yon bann ti bebe ki pa konn sa yo vle oubyen kom si nou sou. Tout Intelektyèl depi yo mande yo kiyès ki ‘‘Desalin, Tousin’’yap konnen .

Kreyol la te gen vale anpil vale men moun nouvo jenerasyon  sila yo se gate sa yo ye, se tout bagay sa yo ki fe kreyo la pedi valel. Menm jan nou te goumen pou endepandans nou,nou pa vle pedil se konsa pou nou preseve  lang nou tou. Se komsi ayiti pa janm gen chans ak anyen, men lamg lan nou genyen se menm nou menm anko ki ap detyui lang sa. Yon pwoveb ayisyen di “rat kay kap manje pay kay”.Menm si kreyol la fe pati de 6503 lang krtyen vivan pale sou late beni se nan banzil yo yo plis pale li, men sa pa yon bagay ki pou fe nap meprize lang lan. Se sitiyasyon lang kreyol la nan sosyete a Meprize e abandone pa tout moun.

...